Θερμοπληξία: Γιατί συμβαίνει και πως αντιμετωπίζεται

Θερμοπληξία. Έχετε ακούσει τον όρο; Πιθανότατα ναι. Όμως ξέρετε τι πραγματικά είναι η θερμοπληξία και τι μπορεί να προκαλέσει στον ανθρώπινο οργανισμό; Μήπως γνωρίζετε πως αντιμετωπίζεται ή, ακόμα καλύτερα, προλαμβάνεται; Στο συγκεκριμένο blog θα προσπαθήσουμε να τα βάλουμε όλα σε τάξη και να τα ξεδιαλύνουμε ούτως ώστε να είστε σε θέση να αντιμετωπίσετε με επιτυχία πιθανή θερμοπληξία του οργανισμού σας ή κάποιου δικού σας ανθρώπου.

Η θερμοπληξία αποτελεί μια απειλητική για τη ζωή ενός ανθρώπου κατάσταση. Συμβαίνει όταν η θερμοκρασία ενός σώματος ξεπερνάει τους 40 βαθμούς Κελσίου (104 βαθμούς Fahrenheit). Αποτελεί συνήθως το αποτέλεσμα μιας υπερέκθεσης στη μεγάλη ζέστη και την υπερβολική υγρασία. Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας περιλαμβάνουν θολούρα, επιληπτικές κρίσεις ή και παντελή απώλεια συνείδησης. Μια θερμοπληξία που δεν αντιμετωπίζεται άμεσα και επιτυχημένα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια οργάνου του σώματος, κώμα ή ακόμα και θάνατο! 

Η θερμοπληξία, που συχνά αποκαλείται και ηλίαση, αποτελεί την πιο σοβαρή περίπτωση υπερθερμίας ή ασθένειας σχετιζόμενη με τη θερμότητα. Η θερμοπληξία μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη του εγκεφάλου, οργανική ανεπάρκεια μέχρι και θάνατο.

Οι δύο τύποι θερμοπληξίας

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι θερμοπληξίας; Ναι, υπάρχουν και είναι δύο. Ποιοί είναι αυτοί οι δύο τύποι θερμοπληξίας; 

1) Θερμοπληξία καταπόνησης. Αυτός ο τύπος θερμοπληξίας είναι συνήθως το αποτέλεσμα της υπερβολικής καταπόνησης του οργανισμού ενός ανθρώπου υπό συνθήκες μεγάλης ζέστης και υγρασίας. Μπορεί να αναπτυχθεί / παρουσιάσει συμπτώματα μέσα σε λίγες ώρες. 

2) Μη καταπονητική θερμοπληξία. Αυτός ο τύπος αποκαλείται και κλασική θερμοπληξία. Μπορεί να συμβεί κυρίως λόγω (μεγάλης) ηλικίας ή κάποιου υποκείμενου νοσήματος. Συνήθως αναπτύσσεται σε διάστημα μερικών ημερών. 

Εξάντληση από τη ζέστη και θερμοπληξία αποτελούν το ίδιο πράγμα;

Αμφότερες η εξάντληση από τη ζέστη και η θερμοπληξία αποτελούν τύπους υπερθερμίας. Η εξάντληση από τη ζέστη μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία αν δεν αντιμετωπιστεί. Όμως η εξάντληση από τη ζέστη δεν είναι τόσο έντονη και σοβαρή όσο η θερμοπληξία. Δεν προκαλεί νευρολογικά προβλήματα και συνήθως δεν απειλεί τη ζωή ενός ανθρώπου. 

Ποιός είναι επιρρεπής σε θερμοπληξία;

Κάθε άνθρωπος μπορεί να υποστεί θερμοπληξία. Όμως τα βρέφη και οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν κάτι τέτοιο καθώς τα κορμιά τους πιθανώς να μην είναι ικανά να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία αποτελεσματικά. Οι αθλητές, οι στρατιώτες και άνθρωποι με επαγγέλματα που απαιτούν φυσική / σωματική κόπωση σε εξωτερικό και ζεστό περιβάλλον έχουν επίσης αυξημένες πιθανότητες για επεισόδιο θερμοπληξίας. 

Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες θερμοπληξίας είναι οι εξής:

• κατανάλωση αλκοόλ
• ανδρικό φύλο
• έλλειψη υγρών / αφυδάτωση
• κατανάλωση φαρμάκων που επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίσει τη θερμοκρασία όπως τα διουρητικά, τα ηρεμιστικά ή φάρμακα για την καρδιά και την αρτηριακή πίεση
• ασθένειες που επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να ιδρώνει όπως η κυστική ίνωση
• διαταραχές ύπνου και ιατρικά προβλήματα όπως νοσήματα σε καρδιά, νεφρά, συκώτι, θυρεοειδή και αιμοφόρα αγγεία 
• χρήση ρούχων που θεωρούνται «βαριά» ή είναι πολύ σφιχτά και δεν επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνεύσει
• υψηλός πυρετός
• παχυσαρκία
• ιστορικό προηγούμενων επεισοδίων θερμοπληξίας
• κακή φυσική κατάσταση ή οργανισμός που δεν έχει συνηθίσει σε θερμό κλίμα

Πόσο συνηθισμένη είναι η θερμοπληξία;

Οι μελέτες δείχνουν ότι η αναλογία για ένα κρούσμα/επεισόδιο θερμοπληξίας είναι 20 ανά 100.000 κόσμο. Είναι μεγαλύτερος ο μέσος όρος όταν μιλάμε για αστικές περιοχές, μεγαλουπόλεις, καθώς η θερμοκρασία είναι πολύ μεγάλη τους καυτούς μήνες. Μόνο στις ΗΠΑ η θερμοπληξία προκαλεί έως και 833 θανάτους κάθε χρόνο. 

Τι προκαλεί θερμοπληξία;

Η θερμοπληξία συμβαίνει όταν το σώμα αδυνατεί να ρυθμίσει και να κατεβάσει τη θερμοκρασία ώστε να δροσιστεί. Ο υποθάλαμος, ένα μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει αρκετές σωματικές λειτουργίες, ορίζει τη θερμοκρασία του κεντρικού κορμού. Τυπικά τοποθετεί / ορίζει τη θερμοκρασία περίπου στους 37 βαθμούς Κελσίου. Αν το σώμα λάβει περισσότερη θερμότητα απ' όση απελευθερώνει τότε αυξάνεται η εσωτερική θερμοκρασία πάνω απ' αυτό το όριο και υπάρχει πρόβλημα.

Ποια είναι τα σημάδια της θερμοπληξίας;

Η θερμοπληξία αποτελεί μια ιατρική επείγουσα κατάσταση. Αν γνωρίζετε / δείτε κάποιον που βιώνει κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα καλέστε άμεσα ασθενοφόρο:

• Ανιδρωσία (ξηρό δέρμα που δεν ιδρώνει)
• Αταξία (προβλήματα στην κίνηση ή τον συντονισμό)
• Προβλήματα ισορροπίας
• Ντελίριο (θολή σκέψη ή αποπροσανατολισμός)
• Ζαλάδα
• Υπερβολικός ιδρώτας που συνεχίζεται ακόμα και μετά από την (πιθανή) σωματική άσκηση/εργασία
• Έντονα κόκκινο ή χλωμό δέρμα 
• Χαμηλή ή υψηλή αρτηριακή πίεση
• Περίεργοι ήχοι από τα πνευμόνια (π.χ. σαν να βγαίνουν φυσαλίδες)
• Ναυτία και εμετός
• Ολιγουρία (λίγα ούρα κατά την ούρηση)
• Γρήγορη αναπνοή ή ταχυκαρδία (αυξημένος καρδιακός παλμός)
• Επιληπτικές κρίσεις
• Λιποθυμία ή απώλεια συνείδησης
• Γενική και έντονη αδυναμία

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές από θερμοπληξία

Άνθρωποι με θερμοπληξία μπορούν να υποστούν σοκ ή να «βυθιστούν» σε κώμα. Η υψηλή θερμοκρασία σώματος μπορεί να οδηγήσει στα εξής:

• Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS)
• Πρήξιμο εγκεφάλου
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Ανεπάρκεια συκωτιού
• Μεταβολικές δυσλειτουργίες
• Βλάβη στα νεύρα
• Μειωμένη ροή αίματος στην καρδιά και άλλα κυκλοφορικά προβλήματα

Πως γίνεται η διάγνωση θερμοπληξίας;

Οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας τυπικά κάνουν διάγνωση περιστατικού θερμοπληξίας στο τμήμα επειγόντων περιστατικών. Μελετούν τα συμπτώματα του ατόμου κι αφού κάνουν προσεκτική εξέταση και πάρουν θερμοκρασία καταλήγουν στη διάγνωση. Πιθανώς να ζητήσουν και επιπρόσθετα τεστ. Να λάβουν δείγμα αίματος, να κάνουν ανάλυση ούρων ή ακόμα και ακτινογραφία θώρακος και ηλεκτροκαρδιογράφημα για να δουν την ηλεκτρική δραστηριότητα στην καρδιά. 

Πως θεραπεύεται / αντιμετωπίζεται η θερμοπληξία;

Η θερμοπληξία απαιτεί άμεση ιατρική αντιμετώπιση. Αν ωστόσο χρειαστεί να περιμένει ένας ασθενής το ασθενοφόρο (εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης περίθαλψης) τότε επιβάλλεται να γίνουν τα παρακάτω για να δροσιστεί το άτομο:

απλώστε παγοκύστες σε λαιμό/σβέρκο, αχαμνά και μασχάλες

ενθαρρύνετε τον ασθενή να πιει ελαφρά υγρά με αλάτι όπως αθλητικά ποτέ ή απλό νερό με αλάτι

ξαπλώστε τον ασθενή σε δροσερό και σκιερό σημείο και αν είναι δυνατόν να αερίζεται επαρκώς

βυθίστε / βουτήξτε τον ασθενή σε δροσερό νερό αν είναι διαθέσιμη μια τέτοια επιλογή

ψεκάστε νερό προς τον ασθενή

παρατηρήστε την αναπνοή και αφαιρέστε οτιδήποτε πιθανώς εμποδίζει 

μην δώσετε καθόλου φάρμακα, ούτε ασπιρίνη ή ακεταμινοφαίνη

αφαιρέστε τα ρούχα που πιθανώς φοράει και είναι «βαριά» ή σφιχτά

Στο νοσοκομείο ο ασθενής με θερμοπληξία πιθανώς να λάβει:

• δροσερά υγρά που θα χορηγηθούν ενδοφλεβίως
• δροσερή πετσέτα
• δροσερό / παγωμένο μπάνιο
• φάρμακα για να προληφθούν πιθανές επιληπτικές κρίσεις
• χορήγηση οξυγόνου

Μερικές φορές η πλύση με κρύο είναι απαραίτητη. Σ' αυτή τη θεραπεία χρησιμοποιούνται και καθετήρες ώστε να γεμίσει άμεσα το σώμα με κρύο νερό. Έτσι χαμηλώνει η θερμοκρασία του σώματος. Ο καθετήρας μπορεί να τοποθετηθεί στον όρθο ή στον λαιμό. 

Οι γιατροί σταματούν τις θεραπείες που κατεβάζουν τη θερμοκρασία όταν το σώμα έρθει στη σωστή θερμοκρασία, δηλαδή περίπου τους 38.9 βαθμούς Κελσίου. Ο χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο εξαρτάται από την ένταση των συμπτωμάτων θερμοπληξίας και το πόσο καλά δουλεύουν τα όργανα του σώματος. 

Πρόληψη θερμοπληξίας

Αρκετοί ρωτούν αν μπορούν να εμποδίσουν την εκδήλωση θερμοπληξίας σε μέρες που υπάρχει καύσωνας. Η απάντηση είναι ναι. Πως αποφεύγεται η θερμοπληξία; Με τους παρακάτω τρόπους προφύλαξης:

• αποφεύγοντας την έντονη σωματική δραστηριότητα κατά τις καυτές και γεμάτες υγρασία μέρες
• καταναλώνοντας νερό (ακόμα και ελαφρά αλατισμένο), αθλητικά υγρά ή ζωμό κρέατος
• προσπαθώντας να συνηθίσετε τον οργανισμό στο καυτό κλίμα εφόσον πρόκειται να ταξιδέψετε κάπου που υπάρχει τέτοιο
• μη αφήνοντας τα παιδιά ή τα κατοικίδια σε κλειστούς καυτούς χώρους όπως ένα αυτοκίνητο παρκαρισμένο σε ανοιχτό μέρος με ήλιο
• παραμένοντας σε κλειστούς χώρους με κλιματισμό και καλό εξαερισμό
• επιλέγοντας ελαφριά ρούχα 

Τελικό συμπέρασμα

Το να υποστεί κανείς θερμοπληξία εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, πέρα από το καυτό κλίμα και την πολλή υγρασία. Η ηλικία παίζει ρόλο, η διάρκεια παραμονής σε ακραίες καιρικές συνθήκες και φυσικά η γενικότερη υγεία του. Ένα ποσοστό μεταξύ 10 και 65% των ανθρώπων που παθαίνουν θερμοπληξία που δεν οφείλεται σε σωματική κόπωση χάνουν τη ζωή τους από την ασθένεια. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot