Ατοπική δερματίτιδα στο τριχωτό της κεφαλής: Πώς να την αντιμετωπίσεις σωστά

Έκζεμα. Όταν λέμε έκζεμα αναφερόμαστε σε μια ομάδα δερματικών παθήσεων που έχουν ως αποτέλεσμα φλεγμονές της επιδερμίδας. Η ατοπική δερματίτιδα είναι ο πιο κοινός τύπος εκζέματος και μπορεί κάλλιστα να επηρεάσει και την περιοχή του τριχωτού της κεφαλής, στο κρανίο. Ωστόσο, ένας από τους κύριους τύπους εκζέματος που μπορεί να επηρεάσει το κρανίο είναι η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.

Εμφανίζεται σε περιοχές όπου το δέρμα είναι πιο λιπαρό, δηλαδή όπως το κρανίο, το πρόσωπο και το πάνω μέρος της πλάτης. Όταν η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα επηρεάζει τα μωρά είναι γνωστή ως νινίδα. Σε αυτό το blog θα δούμε μαζί όλους τους παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης εκζέματος στο κρανίο αλλά και το πως μπορεί να προληφθεί το φαινόμενο και φυσικά τους τρόπους θεραπείας και αντιμετώπισής του. 

Τι προκαλεί έκζεμα στο κρανίο;

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι ένας τύπος εκζέματος που έχει σχέση με το κρανίο, ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλες περιοχές του δέρματος όπου παράγονται αρκετά φυσικά σωματικά έλαια. Η ιατρική επιστήμη δεν έχει κατανοήσει ακόμα πλήρως τι προκαλεί τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα αλλά ένας τύπος μύκητα που ζει πάνω στο δέρμα πιθανόν παίζει ρόλο. Αυτός ο μύκητας που λέγεται Malassezia υπάρχει στο δέρμα κάθε ανθρώπου και μπορεί να πυροδοτήσει μια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μερικούς ανθρώπους. Αυτή η αντίδραση οδηγεί σε φλεγμονή και φαγούρα. 

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα επηρεάζει περίπου το 5% του γενικού πληθυσμού. Είναι πολύ συχνή στα μωρά και αναπτύσσεται συνήθως κατά τους πρώτους 3 μήνες ζωής τους. Όσον αφορά στους ενήλικες, είναι πιο συνηθισμένη σε ανθρώπους μεταξύ 30 και 60 ετών. 

Άλλοι τύποι εκζέματος μπορούν επίσης να επηρεάσουν το κρανίο, μεταξύ αυτών είναι και το ατοπικό έκζεμα ή δερματίτιδα επαφής. Ένας δερματολόγος μπορεί να αναγνωρίσει τον συγκεκριμένο τύπο. 

Παράγοντες κινδύνου και ερεθισμού σμηγματορροϊκής δερματίτιδας

Υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο επιρρεπή στο να εμφανίσει σμηγματορροϊκή δερματίτιδα. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και τους εξής:

• λιπαρό δέρμα
• αρσενικό φύλο
• διαβίωση σε μέρος με ξηρό ή κρύο περιβάλλον
• υποκείμενο άλλο νόσημα που αδυνατίζει το ανοσοποιητικό σύστημα όπως HIV
• νευρολογική ασθένεια, όπως π.χ. Πάρκινσον
• συγκεκριμένες πνευματικές ασθένειες όπως κατάθλιψη ή διατροφικές διαταραχές 
• λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων όπως λίθιο, ανταγωνιστές ντοπαμίνης ή ανοσοκατασταλτικά

Τα ακόλουθα μπορεί να πυροδοτήσουν ένα ξέσπασμα του συγκεκριμένου τύπου εκζέματος για το οποίο μιλάμε:

• στρες
• έλλειψη ύπνου
• εφίδρωση
• ξηρό δέρμα
• ερεθισμοί

Έκζεμα vs πιτυρίδα

Αμφότερες οι καταστάσεις προκαλούν φαγούρα και απολέπιση (φολίδες) που μπορεί να έχουν λευκή ή κίτρινη απόχρωση. Ωστόσο, σε αντίθεση με την πιτυρίδα, η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα αναπτύσσεται περισσότερο στο κρανίο και προκαλεί φλεγμονή. 

Οι ερευνητές θεωρούν ότι η πιτυρίδα και η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα αποτελούν μέρος της ίδιας διαδικασίας μιας ασθένειας και αμφότερες έχουν σχέση με την παρουσία του μύκητα Malassezia στο κρανίο. 

Έρευνα του 2015 ωστόσο διαφωνεί ότι η μία σχετίζεται με την άλλη, υποστηρίζοντας ότι η πιτυρίδα είναι πιο ήπια κατάσταση ενώ η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα προκαλεί πιο έντονα συμπτώματα. 

Συμπτώματα

Το έκζεμα στο κρανίο δημιουργεί φλεγμονή στο δέρμα και προκαλεί ξηρότητα και φαγούρα. Οι φολίδες μπορεί να αλλάξουν χρώμα ή μέγεθος όσο περνάει ο καιρός. Άνθρωποι με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι πιθανό επίσης να εμφανίσουν τα εξής συμπτώματα:

• μπαλώματα κηρώδους ή λιπαρού δέρματος
• δέρμα που ξεφλουδίζει
• κιτρινωπό ή κόκκινο αποχρωματισμό σε ανθρώπους με ελαφρείς τόνους επιδερμίδας
• δέρμα με πιο σκουρόχρωμες ή πιο φωτεινές περιοχές σε ανθρώπους με πιο βαθείς τόνους 

Η κατάσταση τυπικά εμφανίζεται σε περιοχές με αρκετούς αδένες που παράγουν φυσικά έλαια - σμήγμα. Ένα πρόσωπο με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα στο κρανίο μπορεί επίσης να την εμφανίζει και σε άλλες περιοχές που παράγουν φυσικά έλαια, περιοχές όπως: 

• μύτη
• βλέφαρα
• φρύδια
• αυτιά - ακουστικό κανάλι
• περιοχή πίσω από τα αυτιά
• πάνω μέρος της πλάτης

Ακόμα και μετά την επούλωση του ερεθισμού / εξανθήματος, μπορεί να διαρκέσει η αλλαγή στο χρώμα του δέρματος. 

Θεραπεία εκζέματος στο κρανίο

Η καλύτερη προσέγγιση θεραπείας εκζέματος στο κρανίο εξαρτάται από τον τύπο που έχει ο ασθενής. Η θεραπεία για σμηγματορροϊκή δερματίτιδα περιλαμβάνει τη χρήση προϊόντων τοπικής χρήσης που μειώνει τον πολλαπλασιασμό του μύκητα, ηρεμεί τη φλεγμονή και απομακρύνει τις φολίδες δέρματος. 

Το πρώτο βήμα περιλαμβάνει φροντίδα δέρματος και ένας δερματολόγος μπορεί να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο θα διατηρηθεί καθαρό το κρανίο και ενυδατωμένο. Η αντικατάσταση σκληρών με πιο απαλά και ήπια σαμπουάν που έχουν και πιο ισορροπημένο pH τα οποία μειώνουν τον ερεθισμό. Ιδανικά για τη συγκεκριμένη δουλειά θεωρούνται το Atropel Foamy shampoo FREZYDERM και το EUBOS Urea 5%. Όσον αφορά στην ενυδάτωση, συστήνεται το Exomega control 2σε1 της A-DERMA.

Ύστερα ο γιατρός θα συστήσει ένα προϊόν για θεραπεία στο κρανίο κατά του μύκητα σε μορφή κρέμας ή σπρέι. Αυτό το προϊόν ενδεχομένως θα περιλαμβάνει συνδυασμό των εξής:

• πυριθειόνη ψευδάργυρου
• σαλικυλικό οξύ 
• θειούχο σελήνιο
• κετοκοναζόλη 
• κυκλοπιρόξ
• σουλφακεταμίδη 
• λιθανθρακόπισσα
• θειάφι

Για πιο έντονες περιπτώσεις, ένα ήπιο κορτικοστεροειδές μπορεί να μαλακώσει τη φλεγμονή. Ένας γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει ένα τοπικό κορτικοστεροειδές το οποίο γίνεται χρήση κατευθείαν στο δέρμα ώστε να γιατρέψει το ξέσπασμα με φολίδες το οποίο προκαλεί πόνο, φαγούρα και ξεφλούδισμα. Ωστόσο τα συγκεκριμένα φάρμακα δεν συστήνονται για να λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Ένας γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει ένα τοπικό φάρμακο που καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτά τα προϊόντα δεν περιέχουν κορτικοστεροειδή και οι άνθρωποι μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Για πολύ έντονες και οξείες περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει ένα από του στόματος φάρμακο κατά των μυκητών. 

Στους ενήλικες η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα μπορεί να έρχεται και να φεύγει για σημαντικά χρονικά διαστήματα και γι' αυτό να απαιτείται η αντιμετώπιση των ξεσπασμάτων της. 

Σπιτικές θεραπείες

Πολλά προϊόντα που συνταγογραφούνται για τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα περιέχουν συστατικά όπως:

λιθανθρακοπίσσα που μειώνει τη φαγούρα

θείο το οποίο είναι αντιβακτηριακό ορυκτό

σαλικυλικό οξύ το οποίο βρίσκεται φυσικά σε φυτά και κάνει απολέπιση του δέρματος

*Αρκετές μη συνταγογραφούμενες θεραπείες περιέχουν αυτές τις ουσίες. 

Διάγνωση

Δεν υπάρχει ένα τεστ για το έκζεμα στο κρανίο. Ο μύκητας που παίζει ρόλο στην εμφάνιση σμηγματορροϊκής δερματίτιδας υπάρχει φυσικά στο κρανίο κάθε ανθρώπου, γι' αυτό ένα τεστ για να διαπιστωθεί ότι όντως υπάρχει δεν θα βοηθήσει. 

Αντιθέτως ο γιατρός συνήθως κάνει φυσικά τεστ και λαβαίνει υπόψιν του το ιατρικό ιστορικό του ατόμου. Είναι πιθανό να διαγνώσει το έκζεμα από τα συμπτώματα και μόνο ή να κάνει τεστ προκειμένου να απορρίψει άλλες πιθανότητες όπως αλλεργικές αντιδράσεις. Τα συγκεκριμένα συμπτώματα θα αποκαλύψουν και τον ακριβή τύπο εκζέματος. Αν ο γιατρός υποπτευθεί ότι υπάρχει μόλυνση από μύκητα ή βακτήριο είναι πιθανό να στείλει για μικροβιολογική ανάλυση δείγμα από το δέρμα. 

Πρόληψη

Εφόσον οι ειδικοί δεν είναι βέβαιοι γιατί ακριβώς το δέρμα στο κρανίο αναπτύσσει έκζεμα, δεν μπορούν να συστήσουν μια συγκεκριμένη μέθοδο πρόληψης. Ωστόσο ένας άνθρωπος μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες να εμφανίσει έκζεμα κάνοντας κάτι από τα παρακάτω:

• να αποφεύγει την επαφή με «σκληρά» σαπούνια, χημικά και διαλύτες
• να προστατεύει το κρανίο όταν έχει κρύο και ξηρό καιρό
• να χρησιμοποιεί υγραντήρα στο σπίτι για να κάνει λιγότερο ξηρό τον αέρα
• να πλένει το κρανίο μετά από άσκηση και άλλες δραστηριότητες που προκαλούν ιδρώτα
• να μειώσει τα επίπεδα του στρες
• να λάβει θεραπεία για οποιαδήποτε ιατρική κατάσταση που αυξάνει τις πιθανότητες για σμηγματορροϊκής δερματίτιδας 

Αν ένα φάρμακο μπορεί να προκαλεί την εμφάνιση εκζέματος στο κρανίο, ένας γιατρός μπορεί να συμβουλέψει για τα επόμενα βήματα. 

Συχνές ερωτήσεις

Ποια είναι η ρίζα του προβλήματος; Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα εντοπίσει τη ρίζα του κακού που προκαλεί έκζεμα και ατοπική δερματίτιδα στο κρανίο. Ύποπτος θεωρείται ένας μύκητας που ζει στο δέρμα και ονομάζεται Malassezia. 

Πως να ξεφορτωθώ το έκζεμα (ατοπική δερματίτιδα) από το κρανίο; Εξαρτάται από τον τύπο. Η θεραπεία σμηγματορροϊκής δερματίτιδας στο κρανίο περιλαμβάνει χρήση τοπικών αντιμυκητιακών σαμπουάν και κρεμών. 

Ποια η διαφορά μεταξύ εκζέματος και σμηγματορροϊκής δερματίτιδας; Όταν λέμε έκζεμα εννοούμε μια κατάσταση που περιλαμβάνει ένα γκρουπ υπόκατηγοριών-ασθενειών του δέρματος. Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι ένας τύπος εκζέματος που αναπτύσσεται σε σημεία που οι αδένες που παράγουν φυσικά έλαια στο σώμα έχουν μεγάλη δραστηριότητα-παραγωγή. 

Πόσο διαρκεί το έκζεμα στο κρανίο; Στα μωρά η λεγόμενη νινίδα γιατρεύεται σε διάστημα μηνών. Στους ενήλικες το έκζεμα στο κρανίο μπορεί να γιατρευτεί δίχως φάρμακα, ωστόσο σε μερικούς ανθρώπους δεν γιατρεύεται ποτέ. Φουντώνει ή υποχωρεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ένας δερματολόγος μπορεί να βοηθήσει να γίνουν ήπια τα συμπτώματα. 

Τελικό συμπέρασμα

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι ένας τύπος εκζέματος που επηρεάζει το τριχωτό της κεφαλής, το κρανίο. Οι γιατροί πιστεύουν ότι είναι το αποτέλεσμα μιας αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος σε έναν τύπο μύκητα που ζει φυσιολογικά στο δέρμα κάθε ανθρώπου. Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα προκαλεί φαγούρα, ξεφλούδισμα και λιπαρότητα. Η θεραπεία της μπορεί να περιλαμβάνει τοπικές κρέμες, σπρέι ή σαμπουάν που περιέχουν αντιμυκητιακά και αντιφλεγμονώδη συστατικά. Ένας δερματολόγος είναι ο κατάλληλος για να διαγνώσει την ασθένεια εφόσον αποκλείσει και να συμβαίνει κάτι άλλο, π.χ. να υπάρχει ψωρίαση. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot