Τι είναι το μπλε φως των οθονών και ποιοί οι κίνδυνοι αλλά και τα οφέλη του

Μπλε φως των οθονών. Μοιάζει 100% σίγουρο ότι τώρα που εσείς διαβάζετε το συγκεκριμένο blog το κάνετε σε μια οθόνη που εκπέμπει στα μάτια σας και τα «εκθέτει» σ' αυτό ακριβώς, το μπλε φως. Στο σύγχρονο τρόπο ζωής, που όλοι μας κοιτάζουμε οθόνες που εκπέμπουν μπλε φως στα μάτια μας για ώρες ρεκόρ, είναι λογικό να αναρωτιέται και να ανησυχεί κάποιος. Τι επιπτώσεις έχει στην υγεία των ματιών και την όραση το μπλε φως; Αυτή είναι η σημαντική ερώτηση που εύλογα κάνουν άπαντες. Ας συζητήσουμε μαζί για όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το μπλε φως.

Τι είναι το μπλε φως;

Ο κόσμος εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ενέργεια. Αυτή η ενέργεια ταξιδεύει παντού γύρω μας, ακόμα και μας διαπερνάει μέσω «κυμάτων». Τα «κύματα» αυτά ποικίλλουν ανάλογα με το μήκος, με τα πιο μακριά να είναι:

• ράδιο κύματα
• μίκροκύματα
• υπέρυθρες
• υπεριώδεις (UV)

Τα πιο κοντά περιλαμβάνουν ηλεκτρομαγνητικό φάσμα από:

• ακτίνες Χ
• ακρίνες γάμμα

Τα περισσότερα ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι αόρατα. Ωστόσο μικρές ομάδες κυμάτων, που είναι γνωστά ως ορατό φως, μπορούν να εντοπιστούν από το ανθρώπινο μάτι. Τα κύματα από το ορατό φως ποικίλλουν από 380 νανόμετρα (βιολετί φως) σε 700 νανόμετρα (κόκκινο φως).

Το μήκος κύματος του μπλε φωτός

Όσο πιο μακρύ το κύμα, τόσο μικρότερη η ενέργεια που μεταδίδει. Το μπλε φως έχει πολύ κοντά και υψηλής ενέργειας κύματα. Στην πραγματικότητα είναι ελαφρά πιο μακριά και λιγότερο ισχυρά από τα κύματα UV, που είναι πολύ κοντά σε μήκος για να τα δει ένα γυμνό μάτι. Οι ειδικοί υγείας είχαν προειδοποιήσει για τις επιβλαβείς παρενέρεγειες των υπεριωδών ακτινών UV που μπορούν να βλάψουν το δέρμα και τα μάτια σας. Τα κύματα υψηλής ενέργειας μπλε φωτός είναι περίπου το ίδιο ισχυρά. 

Τι παράγει μπλε φως;

Το μπλε φως, όπως άλλα χρώματα ορατού στο μάτι φωτός, βρίσκεται παντού τριγύρω μας. Ο ήλιος εκπέμπει μπλε φως. Το ίδιο κάνουν και οι λαμπτήρες φθορίου αλλά και οι πυρακτώσεως. Οι άνθρωποι είναι εκτεθειμένοι πια σε περισσότερο μπλε φως από ποτέ λόγω της ραγδαίας αύξησης χρήσης συσκευών που βασίζονται σε διόδους εκπομπής φωτός LED. Τα κομπιούτερ, τα λάπτοπ, οι τηλεοράσεις με επίπεδες οθόνες, τα κινητά τηλέφωνα και τα τάμπλετ χρησιμοποιούν τεχνολογία LED με υψηλή εκπομπή μπλε φωτός. 

Τι κάνει το μπλε φως στα μάτια;

Τα μάτια είναι από τη φύση τους εξοπλισμένα με δομές που τα προστατεύουν από μερικών ειδών φως. Ο κερατοειδής χιτώνας και οι φακοί του ματιού προστατεύουν τον φωτοευαίσθητο αμφιβληστροειδή στο πίσω μέρος του ματιού από τη ζημιά που προκαλούν οι ακτίνες όπως οι UV για παράδειγμα. Οι δομές του ματιού δεν κρατούν εκτός το μπλε φως με συνέπεια να είναι πολύ μεγάλη η έκθεση σε αυτό. Το φυσικό μπλε φως από τον ήλιο ξεπερνάει κατά πολύ το φως από οποιαδήποτε συσκευή. Εντούτοις, ειδικοί για την υγεία των ματιών εξέφρασαν ανησυχίες για την έκθεση στο μπλε φως ακόμα και από συσκευές με οπίσθιο φωτισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή χρησιμοποιούνται για πολλές ώρες σε μικρή απόσταση από τα μάτια. 

Μελέτη του 2020 στο Indian Journal of Ophthalmology έδειξε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 και τα lockdown το 32% των ανθρώπων χρησιμοποιούσε συσκευές που εξέπεμπαν μπλε φως από 9 έως 11 ώρες τη μέρα ενώ ένα άλλο 15% ακόμα περισσότερο, 12-14 ώρες! Μέχρι τώρα πάντως οι έρευνες δεν επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες για ζημιά στα μάτια από μπλε φως. Ενώ έρευνες σε ζώα έδειξαν ότι το μπλε φως κάνει ζημιά στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, οι οφθαλμίατροι λένε ότι υπάρχουν μικρές αποδείξεις ως τώρα ότι το μπλε φως κάνει ζημιά στο ανθρώπινο μάτι. 

Υπάρχει πάντως και πρόσφατη εξαίρεση, γιατροί ανέφεραν ότι μια γυναίκα που χρησιμοποιούσε μάσκα προσώπου LED για να βελτιώσει το δέρμα υπέστη βλάβη στην όρασή της και αλλοίωση του αμφιβληστροειδούς. Ωστόσο είναι δύσκολο να ειπωθεί αν η ζημιά έγινε από το μπλε φως, το κόκκινο φως ή οι υπέρυθρες καθώς η μάσκα προσώπου τα είχε όλα. 

Κίνδυνοι και παρενέργειες από την έκθεση σε μπλε φως

Κι ενώ οι έως τώρα έρευνες δείχνουν ότι το μπλε φως από τις οθόνες κομπιούτερ και τις ηλεκτρονικές συσκευές χειρός πιθανότατα δεν βάζουν σε μεγάλο ρίσκο τα μάτια, υπάρχουν άλλοι κίνδυνοι που πρέπει να έχει κατά νου κάποιος. Ιδού μια γρήγορη ματιά στο ρίσκο και τα οφέλη των κυμάτων του μπλε φωτός. 

Μπλε φως και εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας

Η ηλικία ενός ανθρώπου είναι η Νο1 αιτία για τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας και της απώλειας όρασης σε ανθρώπους άνω των 50 ετών σύμφωνα με το American Academy of Ophthalmology (AAO). Συμβαίνει όταν η κηλίδα που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού παθαίνει ζημιά καθώς γερνάει το άτομο. Ως αποτέλεσμα χάνεται η ικανότητα να δει κάποιος στο κέντρο της όρασής του. Εξακολουθεί να βλέπει πράγματα περιφερειακά. Όμως λεπτομέρειες και αντικείμενα στο κέντρο της όρασης γίνονται θολά και όσο περνάει ο καιρός περισσότερο δυσδιάκριτα. 

Μελέτες σε ζώα και εργαστήρια αύξησαν τις ερωτήσεις για το αν το μπλε φως θα μπορούσε να επισπεύσει τη διαδικασία για τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας. Παρόλα αυτά, υπάρχουν οφθαλμίατροι που εκτιμούν ότι υπάρχει ακόμα περιθώριο για να επιβεβαιωθεί η σχέση μεταξύ του μπλε φωτός και των συσκευών LED και του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας. 

Μπλε φως και ψηφιακή καταπόνηση ματιών

Η χρήση ψηφιακών ηλεκτρονικών συσκευών σε κοντινή απόσταση από τα μάτια και για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί στη λεγόμενη ψηφιακή καταπόνηση των ματιών. Έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν κομπιούτερ και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές με οθόνη έχουν την τάση να ανοιγοκλείουν τα μάτια λιγότερο από το φυσιολογικό. Κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ενυδατώνονται λιγότερο απ' όσο πρέπει τα μάτια. Η ψηφιακή καταπόνηση ματιών σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους όμως γενικά σχετίζεται με το σύστημα εστίασης των ματιών. Το μπλε φως διασκορπίζεται περισσότερο εύκολα από κάθε άλλο ορατό φως. Αυτό αποτελεί εμπόδιο για το μάτι να εστιάσει. 

Όταν ατενίζει ένας άνθρωπος σε μια ηλεκτρονική συσκευή που εκπέμπει μπλε φως, είναι πιθανό να παρατηρήσετε τα εξής:  

• στέγνωμα ματιών
• κόπωση ματιών
• ερεθισμό και πόνο στα μάτια
• πονοκεφάλους
• οι μύες του προσώπου κουράζονται από τον στραβισμό

Μπλε φως και ύπνος

Κι ενώ το θέμα που συζητιέται είναι το αν και πόσο επηρεάζει την υγεία των ματιών το μπλε φως με τις απόψεις να διίστανται, υπάρχει σαφής ομοφωνία γύρω από τις παρενέργειες του μπλε φωτός στον κύκλο ύπνου ενός ανθρώπου. Οι αισθητήρες φωτός των ματιών αλλά ακόμα και του δέρματος αντιλαμβάνονται τη διαφορά μεταξύ των κυμάτων του έντονου μπλε φωτός ή του πιο λαμπερού φωτός ημέρας και φυσικά του φωτός με τους κόκκινους τόνους στο τέλος μιας μέρας. Κατά το ηλιοβασίλεμα οι αισθητήρες των ματιών προτρέπουν το σώμα να απελευθερώσει τη φυσική μελατονίνη που υπάρχει αποθηκευμένη στο σώμα η οποία ως γνωστόν είναι η ορμόνη του ύπνου. 

Μελέτη του 2015 έδειξε ότι το σώμα ανθρώπων νπου παραμένουν εκτεθειμένοι στο μπλε φως της νύχτα δεν απελευθερώνει όση μελατονίνη πρέπει και διαταράσσεται ο κύκλος του ύπνου, είτε καθυστερεί είτε διακόπτεται. Άλλη μελέτη, του 2019, έδειξε ότι η διατάραξη του κύκλου ύπνου λόγω του μπλε φωτός μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα όπως:

• ένας αυξημένος κίνδυνος καρκίνων που οφείλονται σε ορμόνες όπως του στήθους και του προστάτη
• χαμηλότερα επίπεδα λεπτίνης, ένα χημικό που δίνει σινιάλο πληρότητας μετά τα γεύματα
• μεταβολικές αλλαγές ειδικά στο σάκχαρο του αίματος

Οφέλη υγείας του μπλε φωτός

Η έκθεση στο μπλε φως παρέχει αρκετά σημαντικά οφέλη υγείας όπως:

Βοηθάει στην επαγρύπνηση: Μικρή μελέτη του 2018 έδειξε ότι η έκθεση στο μπλε φως βελτιώνει το χρόνο αντίδρασης του οργανισμού σε ερεθίσματα, ειδικά όταν δεν βρίσκεται στην κορυφή της επαγρύπνησής του. 

Τονώνει τη μνήμη και τη γνωστική ικανότητα: Οι συμμετέχοντες που εκτέθηκαν σε μπλε φως για 30 λεπτά σε έρευνα του 2017 απέδωσαν καλύτερα σε τεστ μνήμης σε σχέση με συμμετέχοντες που εκτέθηκαν σε διαφορετικού είδους, κεχριμπαρένιο, φως. 

Πιθανά βελτιώνει την εποχική κατάθλιψη: Η θεραπεία με μπλε φως θεωρείται μία από τις θεραπείες για την ανακούφιση των συμπτωμάτων από την εποχική κατάθλιψη. Οι ερευνητές βρήκαν ότι αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπεία για την κατάθλιψη που δεν είναι εποχική, ειδικά όταν συνδυάζεται με αντικαταθλιπτικά φάρμακα. 

Βοηθάει με μερικές δερματικές καταστάσεις: Μελέτη του 2015 έδειξε ότι το μπλε φως σκοτώνει τα βακτήρια που προκαλούν ακμή στο δέρμα και μειώνει τη φλεγμονή στα ξεσπάσματα ακμής. Σημαντική σημείωση: αν πρόκειται να δοκιμάσετε συσκευές μπλε φωτός στο σπίτι για τη θεραπεία ακμής, βεβαιωθείτε ότι πρόκειται για εγκεκριμένες από τους αρμόδιους οργανισμούς υγείας. Επίσης σε μελέτες που έγιναν φάνηκε ότι τόσο η ψωρίαση όσο και η ακτινική κεράτωση βελτιώθηκαν με θεραπεία μπλε φωτός. Επίσης μελέτη του 2018 έδειξε ότι παρουσίασαν βελτίωση οι όγκοι βασικοκυτταρικού καρκινώματος.

Πως να περιορίσετε την έκθεση σε μπλε φως

Ακολουθήστε τη στρατηγική 20/20/20: Όσο χρησιμοποιείτε συσκευές που εκπέμπουν μπλε φως, σταματήστε για 20 λεπτά και εστιάστε σε αντικείμενα που βρίσκονται 20 βήματα μακριά. Μελετήστε αυτά τα αντικείμενα για 20 δευτερόλεπτα πριν στρέψετε ξανά το βλέμμα σας στη συσκευή που εκπέμπει μπλε φως. 

Κρατήστε τα μάτια ενυδατωμένα: Οι σταγόνες ματιών, όπως και τα τεχνητά δάκρυα, αλλά και οι εσωτερικοί υγραντήρες αποτελούν καλές λύσεις για να διατηρούνται τα μάτια ενυδατωμένα και να μη στεγνώνουν και να μην ερεθίζονται όσο χρησιμοποιείτε συσκευές που εκπέμπουν μπλε φως.

Φορέστε γυαλιά που έχετε αποκτήσει με συνταγή γιατρού: Αν χρησιμοποιείτε γυαλιά για τη βελτίωση της όρασης σας, σιγουρευτείτε ότι φοράτε τα κατάλληλα συνταγογραφημένα από αρμόδιο γιατρό γυαλιά. Τα γυαλιά που είναι κατάλληλα και για την απόσταση που τα χρειάζεστε. Ιδανικά τα γυαλιά πρέπει να είναι για απόσταση ενός χεριού μεταξύ ματιών και οθόνης ενώ υπάρχουν και για μακρύτερες. 

Προσαρμόστε το μπλε φως στην οθόνη σας: Για να μειώσετε το ρίσκο για την καταπόνηση ματιών και τις διαταραχές ύπνου είναι πιθανό να θέλετε να βάλετε τις ρυθμίσεις των συσκευών σας τις βραδινές ώρες σε πιο θερμούς τόνους φωτός. Μπορείτε επίσης να τοποθετήσετε φίλτρα απορρόφησης μπλε φωτός στις υπάρχουσες οθόνες, ειδικά όταν δουλεύετε νύχτα. Το φίλτρο μειώνει την αντηλιά / αντανάκλαση φωτός. Το 2020 υπήρξε έρευνα που έδειξε ότι αυτά τα φίλτρα μπλοκάρουν το 30 με 60% του μπλε φωτός, ωστόσο δεν είναι διευκρινισμένο αν το μπλοκάρισμα του μπλε φωτός προφυλάσσει τον κύκλο ύπνου για εκείνους που χρησιμοποιούν οθόνες με οπίσθιο φωτισμό πριν πέσουν στο κρεβάτι. 

Γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως: Μελέτες έχουν επανειλημμένα αποδείξει ότι τα γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως είναι αποτελεσματικά στη μείωση της ποσότητας του μπλε φωτός προς τα μάτια. Ωστόσο οι Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις που μειώνουν την κόπωση στα μάτια και βελτιώνουν την υγεία των ματιών. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot