Γιατί βλέπω έντονα όνειρα; Τι τα προκαλεί και πως θεραπεύονται;

Αν και θεωρείται ο χρόνος ύπνου ως ο χρόνος που επαναφορτίζει τις «μπαταρίες» ο ανθρώπινος οργανισμός, δεν ισχύει το ίδιο με τον εγκέφαλο. Κι αυτό επειδή είναι αρκετά δραστήριος κατά τον ύπνο. Τα όνειρα μπορεί να είναι χαρούμενα - κατευναστικά αλλά και τρομακτικά. Μπορεί να είναι μυστηριώδη, βοηθητικά, ρεαλιστικά ή εντελώς φανταστικά. Μερικές φορές ξυπνάμε και δεν έχουμε ιδέα ότι είδαμε όνειρα, άλλες θυμόμαστε πολύ καθαρά όλα όσα είδαμε στο όνειρο γιατί ήταν έντονα όλα. Αυτά είναι γνωστά ως ζωηρά - έντονα όνειρα. 

Τι προκαλεί ζωηρά - έντονα όνειρα;

Οι επιστήμονες που είναι ειδικοί για τον ανθρώπινο εγκέφαλο δεν είναι σίγουροι κατ' αρχάς γιατί βλέπουμε όνειρα. Όμως έχουν την πεποίθηση ότι έχει να κάνει με τη μνήμη. Το να βλέπουμε όνειρα μπορεί να βοηθάει τον εγκέφαλο να εξαλείψει κάθε μη χρήσιμη πληροφορία ή αναμνήσεις ενώ αποθηκεύει ό,τι είναι σημαντικό. Μερικοί άνθρωποι αισθάνονται πιο φρέσκοι μετά από έναν ύπνο κατά τη διάρκεια του οποίου είδαν όνειρο, ακόμα κι αν δεν το θυμούνται καλά.

Οι άνθρωποι έχουν την τάση να θυμούνται το τελευταίο όνειρο που είδαν στον κύκλο ύπνου τους. Όμως είναι πιθανό να θυμούνται για καιρό ένα πολύ έντονο - ζωηρό όνειρο. Τα έντονα όνειρα μπορεί να είναι θετικά ή και αρνητικά. Μπορεί να είναι ρεαλιστικά ή εντελώς φανταστικά. Οι επιστήμονες ξέρουν ότι τα πιο «βαριά» όνειρα συμβαίνουν κατά τον ύπνο με γρήγορη κίνηση των ματιών (REM). Ο ύπνος με γρήγορη κίνηση ματιών φυσιολογικά συμβαίνει - κάνει κύκλο κάθε 90 λεπτά κατά τη διάρκεια του ύπνου και μπορεί να διαρκέσει από 20 έως και 25 λεπτά! 

Περίπου το 25% του νυχτερινού ύπνου ενός ενήλικα καταλαμβάνουν κύκλοι με γρήγορη κίνηση ματιών (REM). Ο μέσος ενήλικας πρέπει να κοιμάται 7-9 ώρες το βράδυ για να παραμένει υγιής. Καταλαβαίνει κανείς ότι αυτός ο χρόνος είναι υπερ-αρκετός για να δει και όνειρα. Λοιπόν, τι προκαλεί έντονα - ζωηρά όνειρα; Οι επιστήμονες δεν είναι απολύτως βέβαιοι. Όμως πιστεύουν ότι παίζουν σημαντικό ρόλο οι παρακάτω παράγοντες:

Στρες - ανησυχία

Οι δυσκολίες που είναι πραγματικές ή στη φαντασία ενός ανθρώπου μπορούν να του προκαλέσουν στρες και ανησυχία στην καθημερινή ζωή. Προβλήματα με τους φίλους, στην οικογένεια, στο σχολείο, την εργασία ή κάθε άλλη σχέση στη ζωή προκαλούν στρες και ανησυχία και κατ' επέκταση έντονα όνειρα. Το ίδιο προκαλούν και μεγάλα γεγονότα και αλλαγές στη ζωή, π.χ. ένας γάμος, η αγορά ενός σπιτιού.

Στρες προκαλούν και τραυματικά γεγονότα όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, σεξουαλική παρενόχληση ή αυτοκινητικό ατύχημα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να προκαλέσουν και ζωηρά όνειρα. Η ανησυχία, ιδιαίτερα, σχετίζεται με ένα αυξημένο ρίσκο ονείρων που αποκαλούμε εφιάλτες. 

Διαταραχές ύπνου

Θέματα ύπνου που προκαλούν έλλειψή του, όπως αϋπνία ή ναρκοληψία είναι πιθανό να αυξήσουν το ρίσκο να βιώσει ένας άνθρωπος έντονα - ζωηρά όνειρα. Οι αλλαγές στο πρόγραμμα του ύπνου, όπως μια υπερατλαντική πτήση (που σημαίνει το να κοιμηθεί ο άνθρωπος σε εντελώς διαφορετική ώρα απ' αυτή που έχει συνηθίσει) ή λιγότερος ύπνος από το συνηθισμένο, αυξάνουν επίσης τις πιθανότητες για έντονα - ζωηρά όνειρα. 

Φάρμακα

Υπάρχουν κάποια φάρμακα που έχει αναφερθεί ότι μπορεί να προκαλέσουν, μεταξύ άλλων, και έντονα - ζωηρά όνειρα. Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, beta blockers, για την πίεση, φάρμακα για τη νόσο του Πάρκινσον αλλά και σκευάσματα για τη διακοπή του καπνίσματος. 

Καταχρήσεις

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης, τσαγιού ή ναρκωτικών όπως η κοκαΐνη, η μορφίνη ή η μαριχουάνα προκαλούν ζωηρά όνειρα. Ακόμα και η απότομη διακοπή ναρκωτικών έχει το ίδιο αποτέλεσμα για ένα διάστημα. Ακόμα και εφιάλτες προκαλούν. 

Διαταραχές υγείας

Επιπρόσθετα με το στρες και την ανησυχία, άλλες πνευματικές παθήσεις όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια σχετίζονται με τα πολύ ζωηρά - έντονα όνειρα. Σωματικές ασθένειες, όπως καρδιακά προβλήματα και καρκίνος, έχουν επίσης σχετιστεί με ζωηρά - έντονα όνειρα. 

Πρώτες μέρες εγκυμοσύνης

Η εγκυμοσύνη πυροδοτεί αλλαγές στις ορμόνες του σώματος, το πρόγραμμα του ύπνου και σκαμπανεβάσματα σε συναισθήματα. Αρκετές εγκυμονούσες ισχυρίζονται ότι βιώνουν ζωηρά όνειρα ειδικά κατά τις πρώτες μέρες της εγκυμοσύνης τους. 

Ποιες είναι οι παρενέργειες των έντονων ονείρων;

Υπό κανονικές συνθήκες τα ζωηρά - έντονα όνειρα δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχήσετε. Μερικές φορές επηρεάζουν έναν άνθρωπο μόνο σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Όμως τα αρνητικά έντονα όνειρα, ειδικά αν έχουν μεγάλη διάρκεια και επαναλαμβάνονται για υπερβολικά χρονικά διαστήματα, δηλαδή εβδομάδες ή και μήνες, αναμφίβολα επηρεάζουν ψυχολογικά το άτομο. Εννοείται διαταράσσουν και τον ύπνο και ενδεχομένως να προκαλέσουν προβλήματα υγείας. Μερικές από τις κοινές παρενέργειες των έντονων ονείρων είναι οι εξής: 

Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας:

Αυτό μπορεί να επηρεάσει και τη συγκέντρωση αλλά και τη μνήμη ενός ανθρώπου κατ' επέκταση και την παραγωγικότητά του στο σχολείο ή την εργασία. Γενικώς επηρεάζει την ικανότητα να ανταποκριθεί ένας άνθρωπος τις ημερήσιες υποχρεώσεις του. Ακόμα και οι πιο απλές και εύκολες εργασίες - υποχρεώσεις μπορεί να γίνουν «βουνό» και να θέσουν σε κίνδυνο το άτομο. Π.χ. να οδηγεί και να αισθανθεί υπνηλία. 

Προβλήματα ψυχολογικής διάθεσης:

Τα έντονα όνειρα μπορεί να γίνουν συναισθηματικά εξουθενωτικά προκαλώντας συμπτώματα κατάθλιψης και ανησυχίας. Αυτό μπορεί να είναι ένα ανησυχητικό πρόβλημα αν επιμένουν τα όνειρα για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Αντίσταση στον ύπνο:

Μερικές φορές είναι πιθανό κάποια άτομα που βιώνουν έντονα όνειρα να προσπαθούν να αποφεύγουν να κοιμηθούν φοβούμενα ότι θα συμβεί ξανά το ίδιο. Θέλουν να αποφύγουν δηλαδή να έχουν ένα ακόμα «κακό» όνειρο.

Τάσεις / σκέψεις ή και απόπειρες αυτοκτονίας:

Μερικοί άνθρωποι που βιώνουν έντονα / κακά όνειρα έχουν εξομολογηθεί ότι κάνουν «κακές» - «μαύρες» σκέψεις, δηλαδή ζημιά στον εαυτό τους, ακόμα και να φτάσουν στην αυτοκτονία. Αν είστε σε αυτή την κατάσταση ή ξέρετε κάποιον που το βιώνει αυτό, ζητήστε άμεσα βοήθεια από κάποιον εξειδικευμένο γιατρό. 

Πως θεραπεύονται τα έντονα όνειρα;

Δεν είναι πάντα εφικτό να εντοπιστεί η ακριβής αιτία πρόκλησης έντονων - κακών ονείρων. Σε μερικές περιπτώσεις αυτά τα όνειρα θα φύγουν από μόνα τους μετά από λίγο καιρό. Όμως, αν τα έντονα όνειρα προκαλούν συναισθηματικό στρες ή φυσικά προβλήματα, είναι πιθανό να υπάρξει όφελος από φαρμακευτική βοήθεια ή αλλαγές στον τρόπο ζωής. Προγραμματίστε ραντεβού με το γιατρό σας ή ειδικό ύπνου για να προσπαθήσετε να εξακριβώσετε τι θεραπεία ή αλλαγές στον τρόπο ζωής θα βοηθήσουν με το πρόβλημα. Ιδού μερικές συνηθισμένες θεραπείες για τα έντονα όνειρα. 

Ιατρική παρέμβαση:

Αν τα έντονα όνειρα προκαλούνται από μια υποκείμενη πνευματική ή φυσική κατάσταση υγείας, μιλήστε με τον γιατρό σας για να διαγνώσει το πρόβλημα και να προσπαθήσει να το θεραπεύσει. Οι περισσότεροι γιατροί δεν συστήνουν φάρμακα για τη θεραπεία των έντονων ονείρων. Ωστόσο σε περιπτώσεις που ο ασθενής βλέπει εφιάλτες που προκαλούνται από τραύματα όπως διαταραχές στρες, ίσως ο γιατρός σκεφτεί να συνταγογραφήσει φάρμακο.

Διατήρηση καλής υγείας:

Το να τρώμε καλά, να πίνουμε αρκετό νερό, να διατηρούμε σωστό σωματικό βάρος, να κοιμόμαστε επαρκώς καθημερινά και να φροντίζουμε επίσης την πνευματική μας υγεία πέρα από τη σωματική, αποτελεί έναν καλό τρόπο να περιορίσουμε τα έντονα όνειρα ή και να εμποδίσουμε να εμφανιστούν. 

Αντεπεξέλθετε στο στρες και την ανησυχία:

Όλοι οι άνθρωποι, αργά ή γρήγορα, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν περιόδους με πολύ στρες και άγχος. Όμως μερικοί εξ' αυτών αποδεικνύεται ότι είναι πολύ καλύτεροι στο να αντεπεξέρχονται σε συνθήκες πίεσης. Αν αισθάνεστε ότι το στρες και η ανησυχία σας για διαφόρους λόγους είναι πέρα από κάθε έλεγχο, ίσως να σκεφθείτε τις παρακάτω λύσεις:

• φαρμακευτική αγωγή
• ασκήσεις αναπνοής
• ασκήσεις χαλάρωσης
• γυμναστική
• δραστηριότητες που μειώνουν το στρες

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot