Προβιοτικά: Πως μας κρατάνε υγιείς και γιατί τα χρειάζονται ενήλικες και παιδιά

Όλο και περισσότερο, όσο περνούν τα χρόνια, γίνεται κουβέντα για τη σπουδαιότητα των προβιοτικών στη γενικότερη ισορροπία υγείας ενός ανθρώπου. Τα προβιοτικά αποτελούν ζωντανά βακτήρια συνήθως υπάρχουν φυσικά στο σώμα. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα καλά και τα κακά. Όταν υπάρχει μόλυνση σε έναν άνθρωπο αυτό σημαίνει ότι έχουν υπερισχύσει τα κακά βακτήρια που διαταράσσουν την ισορροπία της υγείας του οργανισμού. Τα καλά βακτήρια είναι απαραίτητα αφού καταπολεμούν τα κακά και μαζί μ' αυτά διάφορες ασθένειες. Αρκετά με τους προλόγους, ας απαντήσουμε αναλυτικά σε κάθε ερώτημα που πιθανότατα έχετε για τα προβιοτικά. 

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά αποτελούν συνδυασμό πέντε ζωντανών βακτηρίων και ζυμομύκητων που ζουν στο σώμα κάθε ανθρώπου. Τα βακτήρια συνήθως χαρακτηρίζονται με αρνητικό τρόπο, ωστόσο υπάρχουν δύο είδη που ζουν διαρκώς στο σώμα, τα καλά και τα κακά. Τα προβιοτικά είναι φτιαγμένα από καλά βακτήρια και βοηθάνε τον οργανισμό να παραμένει υγιής και λειτουργικός. Αυτά τα καλά βακτήρια βοηθάνε με πολλούς τρόπους, μεταξύ αυτών και το να καταπολεμάνε τα κακά βακτήρια όταν εκείνα είναι περισσότερα. Τα βακτήρια αποτελούν μέρος μιας μεγαλύτερης εικόνας που αφορά στα βακτήρια στο σώμα, το μικροβίωμα. Το μικροβίωμα αποτελεί μια κοινότητα με πολλά είδη, κάτι σαν ένα δάσος στη φύση, που διατηρεί το σώμα υγιές. Αυτή η κοινότητα είναι φτιαγμένη από μικρόβια. Σε κάθε σώμα υπάρχουν τρισεκατομμύρια μικρόβια που αποτελούν συνδυασμό από βακτήρια, ιούς, πρωτόζωα και μύκητες. Το μικροβίωμα κάθε ανθρώπου είναι μοναδικό, ακόμα και ανθρώπων που είναι δίδυμοι! Για να χαρακτηριστεί προβιοτικό ένα μικροβίωμα πρέπει να έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως να είναι απομονωμένο από τον άνθρωπο, να επιβιώνει μετά την πέψη στο έντερο, να καταναλώνεται με ασφάλεια και να κάνει καλό στον οργανισμό. 

Που ζουν στο σώμα τα προβιοτικά (μικρόβια);

Αν και το πιο συνηθισμένο μέρος που έχει συσχετιστεί με τα ευεργετικά μικρόβια είναι το έντερο, υπάρχουν αρκετά άλλα μέρη του σώματος που μπορεί να τα φιλοξενήσουν. Αυτές οι «τοποθεσίες» είναι σε επαφή με τον εξωτερικό κόσμο και περιλαμβάνουν, εκτός από το έντερο, το στόμα, το αιδοίο στις γυναίκες, την ουροδόχο κύστη, το δέρμα και τα πνευμόνια. 

Πως λειτουργούν τα προβιοτικά;

Η κύρια δουλειά των προβιοτικών, ή αλλιώς καλών βακτηρίων όπως τα λέμε, είναι να διατηρεί μια ισορροπία υγείας στο σώμα. Όταν ένας άνθρωπος είναι άρρωστος σημαίνει ότι τα κακά βακτήρια υπερισχύουν, είναι περισσότερα σε αριθμό. Αυτό έχει ως συνέπεια να διαταράσσεται η ισορροπία του σώματος. Τα καλά βακτήρια δουλεύουν για να καταπολεμούν τα κακά βακτήρια και να επαναφέρουν την ισορροπία στο σώμα και να κάνουν το άτομο να αισθάνεται καλύτερα. Τα καλά βακτήρια διατηρούν έναν οργανισμό υγιή και υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα ελέγχοντας τις φλεγμονές. Επίσης ορισμένοι τύποι βακτηρίων μπορούν επίσης:

• Να βοηθήσουν το σώμα να κάνει καλύτερη πέψη
• Να μην επιτρέψουν στα κακά βακτήρια να γίνουν ανεξέλεγκτα
• Να παράγουν βιταμίνες
• Να βοηθήσουν τα κύτταρα στην προσπάθεια αποτροπής των κακών βακτηρίων που μπορεί να καταναλώθηκαν μέσω τροφής να εισέλθουν στο αίμα
• Να διασπάσουν και να απορροφήσουν πιθανά φάρμακα που λαμβάνονται

Αυτή η δράση ισορροπίας συμβαίνει φυσικά στο σώμα διαρκώς. Δεν χρειάζεται απαραίτητα να πάρετε προβιοτικό ως συμπλήρωμα για να συμβεί. Τα καλά βακτήρια είναι μέρος του σώματος. Μια καλή και ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες κάθε μέρα βοηθάει να διατηρούνται στα σωστά επίπεδα τα καλά βακτήρια. 

Ποιοί είναι οι πιο συνηθισμένοι τύποι προβιοτικών βακτηρίων;

Αν και υπάρχουν πολλοί τύποι βακτηρίων που μπορεί να χαρακτηριστούν προβιοτικά, υπάρχουν δύο συγκεκριμένα είδη που τα συναντά κανείς και σε καταστήματα. Πρόκειται για τον Lactobacillus και τον Bifidobacterium. Επίσης τα προβιοτικά δημιουργούνται από προζύμη / μαγιά. Ο πιο συνηθισμένος τύπος είναι το Saccharomyces boulardii. 

Μπορώ να πάρω προβιοτικά για να βοηθηθώ με ιατρικά θέματα;

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τόση μεγάλη έρευνα σχετικά με το παραπάνω ερώτημα, δηλαδή τι μπορεί να κάνει στο σώμα σχετικά με συγκεκριμένες ιατρικές καταστάσεις. Πιθανότατα βέβαια οι απαντήσεις που θα δοθούν θα είναι θετικές, ωστόσο βρίσκονται υπό διερεύνηση διάφορα ιατρικά προβλήματα και το πως λειτουργούν πάνω τους τα προβιοτικά. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες ιατρικές καταστάσεις στις οποίες είναι γνωστό ότι βοηθάνε τα προβιοτικά. Βεβαίως παίζει ρόλο και το κάθε άτομο, ο οργανισμός ενός ανθρώπου είναι διαφορετικός στο πως λειτουργεί και αντιδρά στο οτιδήποτε. Παίζει επίσης ρόλο και το είδος του προβιοτικού. Μερικά από τα ιατρικά ζητήματα που ενδέχεται να βοηθήσουν τα προβιοτικά είναι:

• Διάρροια
• Δυσκοιλιότητα
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Μολύνσεις από ζύμη / μαγιά
• Μολύνσεις του ουροποιητικού
• Ασθένεια των ούλων
• Δυσανεξία στη λακτόζη
• Έκζεμα
• Σήψη (ειδικά στα βρέφη)

Μπορώ να πάρω κάτι για να αυξήσω τα προβιοτικά στο σώμα μου;

Μπορείτε να αυξήσετε τα προβιοτικά στο σώμα σας μέσω τροφών, συμπληρωμάτων και ποτών. Είναι πιθανό ήδη να έχετε στη διατροφή σας «πράγματα» που περιέχουν προβιοτικά. Για παράδειγμα ζυμωμένα ή παστεριωμένα τρόφιμα όπως το γιαούρτι και οι πίκλες είναι οικοδεσπότες καλών για το σώμα βακτηρίων. Προβιοτικά περιέχουν και το βούτυρο, το τυρί κότατζ, η ιαπωνική σούπα miso και το ψωμί φτιαγμένο από μαγιά. Επίσης το παστεριωμένο γάλα σαν το κεφίρ ή το τσάι kombucha περιέχουν καλά βακτήρια. Πέρα από τις τροφές μπορείτε να πάρετε έξτρα καλά βακτήρια μέσω συμπληρωμάτων διατροφής. Δεν είναι φάρμακα συνεπώς δεν χρειάζεται η έγκρισή τους από οργανισμούς φαρμάκων, ωστόσο καλό είναι πριν να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. 

Πως παίρνω συμπληρώματα προβιοτικών;

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι μέσω των οποίων μπορείτε να πάρετε συμπληρώματα προβιοτικών. Παρέχονται σε μια σειρά από μορφές όπως τρόφιμα, ροφήματα, κάψουλες ή χάπια, σκόνες ή υγρά. Τα συμπληρώματα προβιοτικών μπορούν να συνδυαστούν με προβιοτικά. Τα προβιοτικά αποτελούν σύνθεση υδατανθράκων που ταΐζουν τους μικροοργανισμούς στο έντερο. Βασικά τα προβιοτικά είναι η τροφή για τα καλά βακτήρια. Βοηθούν να ταϊστούν τα βακτήρια και να διατηρήσουν υγιές το σώμα. Τα προβιοτικά περιλαμβάνουν την ινουλίνη, την πεκτίνη και το ανθεκτικό άμυλο. Το συμπλήρωμα που περιέχει και προβιοτικά και πρεβιοτικά αποκαλείται συνβιοτικό. 

Πόσο αποτελεσματικά είναι τα προβιοτικά;

Οι ερευνητές προς το παρόν δεν είναι 100% σίγουροι αναφορικά με το κατά πόσο μπορούν να βοηθήσουν συγκεκριμένες ιατρικές καταστάσεις. Υπάρχει διαρκής έρευνα για το θέμα. Μερικές έχουν ήδη θετικά αποτελέσματα για την επίδραση των συμπληρωμάτων προβιοτικών σε ασθένειες. Ωστόσο πρέπει να γίνουν κι άλλες έρευνες. Επίσης καλό είναι να έχετε κατά νου ότι τα προβιοτικά, σε αντίθεση με τα φάρμακα, δεν χρειάζονται έγκριση. Συνεπώς οι εταιρίες που πωλούν προβιοτικά ως συμπλήρωμα δεν είναι ανάγκη να ισχυρίζονται ότι έχουν φροντίσει για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα. Μιλήστε με τον γιατρό σας πριν λάβετε εσείς ή χορηγήσετε στο παιδί σας συμπλήρωμα προβιοτικών. 

Υπάρχουν οδηγίες αποθήκευσης για τα προβιοτικά;

Αρκετά είδη προβιοτικών είναι πολύ ευαίσθητα και πρέπει να προστατεύονται από τη ζέστη, το οξυγόνο, το φως ή την υγρασία. Κι αυτό γιατί ενδέχεται να διασπώνται και να πεθαίνουν αν εκτεθούν στα παραπάνω στοιχεία. Γι' αυτό λοιπόν είναι πιθανό να πρέπει να τα διατηρήσετε στο ψυγείο ή σε κάποιο συγκεκριμένο σκιερό και δροσερό μέρος. Στο ψυγείο διατηρούν την υγεία τους και επιβιώνουν ενώ παράλληλα αποδίδουν στο μάξιμουμ τα οφέλη τους όταν καταναλωθούν εντός της ημερομηνίας που προβλέπεται, δηλαδή πριν από τη λήξη τους.

Πόσο ασφαλή είναι τα προβιοτικά;

Επειδή τα μικρόβια που χρησιμοποιούνται στα προβιοτικά υπάρχουν φυσικά στο σώμα, οι τροφές και τα συμπληρώματα με προβιοτικά θεωρούνται γενικώς ασφαλή για τον οργανισμό. Ίσως ερεθίσουν κάποιες αλλεργικές αντιδράσεις και ήπια στομαχική διαταραχή, διάρροια ή φούσκωμα τις πρώτες μέρες κατανάλωσης. Υπάρχουν άνθρωποι, π.χ. άνθρωποι που κάνουν χημειοθεραπεία, που πρέπει να παίρνουν έξτρα προφυλάξεις σχετικά με την κατανάλωση προβιοτικών αφού υπάρχει η πιθανότητα μόλυνσης. Στις «κατηγορίες» αυτές ανήκουν άνθρωποι που πρόκειται να κάνουν επέμβαση, έχουν αδύναμο ανοσοποιητικό και υποφέρουν από ασθένεια σε προχωρμένο στάδιο. Επίσης πρέπει να υπάρχει προσοχή όταν πρόκειται να χορηγηθούν προβιοτικά σε βρέφη. 

Μπορούν να με βλάψουν τα προβιοτικά;

Στους περισσότερους υγιείς ανθρώπους τα προβιοτικά δεν προκαλούν απολύτως κανένα κακό. Γενικά θεωρούνται ασφαλή και συχνά αξίζει να τα δοκιμάσει κανείς ώστε να διαπιστωθεί αν θα βοηθήσει με κάποια ιατρική κατάσταση. Υπάρχουν έρευνες που διεξάγονται γύρω από τα προβιοτικά και το κατά πόσο μπορούν να βοηθήσουν με τη θεραπεία κάποιων ασθενειών. Οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλήξουν οριστικά το πως μπορούν να λαμβάνονται αλλά και το πόσο αποτελεσματικά είναι. Μιλήστε με τον γιατρό σας, όπως προαναφέραμε, πριν αποφασίσετε να πάρετε κάποιο συμπλήρωμα προβιοτικών. 

Υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά γενικά θεωρούνται ασφαλή. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιοι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη λήψη συμπληρωμάτων προβιοτικών. Αυτοί οι κίνδυνοι αυξάνονται αν έχετε κάποια ιατρική κατάσταση που εξασθενεί το ανοσοποιητικό σας ή υποβληθήκατε πρόσφατα σε κάποια χειρουργική επέμβαση. Με σχετικά λιγοστές πιθανότητες οι κίνδυνοι από τη λήψη συμπληρωμάτων προβιοτικών μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ανάπτυξη μόλυνσης
• Ανάπτυξη αντίστασης / ανοσίας στα αντιβιοτικά
• Ανάπτυξη επιβλαβών υποπροϊόντων από τα συμπληρώματα

Να δώσω προβιοτικά στα παιδιά μου;

Τα παιδιά είναι ευεργετικά τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Αν το παιδί σας είναι άρρωστο που απαιτείται η λήψη αντιβιοτικού φαρμάκου για θεραπεία, το προβιοτικό μπορεί και να βοηθήσει να μειωθεί ο χρόνος εμφάνισης συμπτωμάτων. Τα προβιοτικά μπορούν επίσης να βοηθήσουν με την δυσκοιλιότητα, με την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, τη διάρροια, τα αέρια και το έκζεμα. Η λήψη προβιοτικών μέσω των κανονικών τροφών συνιστά έναν ασφαλή τρόπο για τα παιδιά σας. Ακόμα κι έτσι πάντως ό,τι γίνεται καλό θα είναι να γίνεται σε συνεννόηση με τον φαρμακοποιό ή τον γιατρό σας. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot