Τι είναι τα νοοτροπικά συμπληρώματα και πόσο βοηθάνε τον εγκέφαλο

Νοοτροπικά ή «έξυπνα φάρμακα». Έχετε ακούσει ποτέ τις συγκεκριμένες ονομασίες; Ξέρετε σε τι αναφέρονται; Αν όχι, ας κάνουμε μαζί τις συστάσεις. Πρόκειται για μια σειρά ουσιών που μπορούν να ενισχύσουν την απόδοση του μυαλού γι' αυτό και αποκαλούνται και «έξυπνα». Υπάρχουν μάλιστα κι άλλες ονομασίες τους όπως «φάρμακα γνωστικής ικανότητας» ή «ενισχυτές μνήμης».

Τα συνταγογραφούμενα νοοτροπικά είναι φάρμακα που έχουν διεγερτική δράση. Αλληλεπιδρούν με τα συμπτώματα διαφόρων καταστάσεων υγείας όπως η διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, η ναρκοληψία ή η νόσος Αλτσχάιμερ. Οι μη συνταγογραφούμενες ουσίες που μπορούν να ενισχύσουν την απόδοση του εγκεφάλου και τη συγκέντρωση, όπως η καφεΐνη και η κρεατίνη, θεωρούνται επίσης νοοτροπικά. Δεν θεραπεύουν ασθένειες αλλά είναι πιθανό να έχουν κάποια επίδραση στη σκέψη, τη μνήμη και τις πνευματικές λειτουργίες. Ας δούμε λοιπόν τα μη συνταγογραφούμενα νοοτροπικά συμπληρώματα / ουσίες.

Καφεΐνη

Αρκετοί άνθρωποι καταναλώνουν ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, όπως ο καφές ή το τσάι, επειδή έχουν διεγερτικές ιδιότητες. Μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η καφεΐνη είναι ασφαλής για την πλειοψηφία των ανθρώπων εφόσον καταναλώνεται με μέτρο και σε λογικές ποσότητες. Η κατανάλωση ενός κανονικού φλυτζανιού καφέ ή τσαγιού θεωρείται ένας καλός τρόπος να ενισχύσετε την πνευατική συγκέντρωση. Ωστόσο σε υπερβολικές ποσότητες η καφεΐνη μπορεί να μην είναι ασφαλής. Ο αμερικανικός FDA (σ.σ.: Οργανισμός κατανάλωσης Τροφίμων και Φαρμάκων) συνιστά ότι καλό είναι να μην καταναλώνεται από έναν άνθρωπο ποσότητα καφεΐνης μεγαλύτερη των 400mg τη μέρα, δηλαδή όχι περισσότερα από 4-5 φλυτζάνια καφέ. Τα χάπια καφεΐνης και οι σκόνες μπορούν να περιέχουν πολύ υψηλές ποσότητες διεγερτικών. Η λήψη τους οδηγεί σε υπερβολική δόση καφεΐνης στον οργανισμό που σε ορισμένες σπάνες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει μέχρι και τον θάνατο! Οι γυναίκες που είναι σε εγκυμοσύνη ή μπορεί να καταστούν έγκυες ενδέχεται να χρειαστεί να περιορίσουν ή και να διακόψουν πλήρως τη λήψη καφεΐνης. Μελέτες έδειξαν ότι η κατανάλωση 4 ή περισσότερων δόσεων καφεΐνης τη μέρα έχει συνδεθεί με υψηλότερες πιθανότητες αποβολής του εμβρύου. 

L-theanin / θεανίνη

Η θεανίνη είναι ένα αμινοξέο που εμφανίζεται σε μαύρο ή πράσινο τσάι. Οι άνθρωποι μπορούν να το πάρουν και ως συμπλήρωμα διατροφής. Μια μελέτη του 2016 έδειξε ότι η θεανίνη μπορεί να αυξήσει τα κύματα alpha του εγκεφάλου. Αυτά βοηθούν σε έναν πιο ήρεμο αλλά ταυτόχρονα και σε επαγρύπνηση εγκέφαλο. Η θεανίνη μπορεί να λειτουργήσει καλά όταν ληφθεί μαζί με καφεΐνη. Μερικά στοιχεία δείχνουν ότι αυτός ο συνδυασμός ενισχύει τη γνωστική ικανότητα και απόδοση αλλά και την επαγρύπνηση. Ο καθένας που θέλει να καταναλώσει θεανίνη σε τσάι καλό είναι να μην ξεχνάει τις συστάσεις του FDA για την καφεΐνη. Δεν υπάρχουν ωστόσο οδηγίες σχετικά με τη δοσολογία της θεανίνης, αλλά τα περισσότερα συμπληρώματα θεανίνης συνιστούν 100 - 400mg την ημέρα. 

Ω3 λιπαρά

Τα Ω3 λιπαρά ανήκουν μεταξύ των πλέον διαδεδομένων και καλά μελετημένων ψυχικών τονωτικών. Αυτά τα πολυακόρεστα λιπαρά τα συναντά κανείς σε λιπαρά ψάρια και συμπληρώματα με έλαια ψαριών. Αυτού του είδους τα λιπαρά είναι σημαντικά για την υγεία του εγκεφάλου και ένα πρόσωπο πρέπει να τα λαβαίνει μέσω της διατροφής του. Τα Ω3 βοηθούν στο χτίσιμο μεμβρανών γύρω από τα κύτταρα του σώματος συμπεριλαμβανομένων των νευρώνων του εγκεφάλου. Αυτά τα λιπαρά είναι σημαντικά για την επιδιόρθωση και την ανανέωση των κυττάρων του εγκεφάλου. Μελέτη του 2015 έδειξε ότι τα Ω3 λιπαρά οξέα προστατεύουν τον εγκέφαλο από τη γήρανση. Άλλη μελέτη κατέληξε το ότι τα Ω3 είναι σημαντικά και για το νευρικό σύστημα πέρα από τον εγκέφαλο. 

Ωστόσο μια μεγάλη ανάλυση έδειξε ότι δεν υπάρχει κάποιο όφελος στη γνωστική λειτουργία με τα Ω3 λιπαρά μεταξύ υγειών ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο οι συγγραφείς της έρευνας συμπληρώνουν ότι απαιτούνται περισσότερες μακροχρόνιες έρευνες. Ένας άνθρωπος μπορεί να πάρει Ω3 λιπαρά σε διάφορες μορφές, μεταξύ των οποίων είναι το λάδι ψαριού, έλαιο κριλ (είδος ζωοπλαγκτού) και έλαιο φυκιών. Αυτά τα συμπληρώματα διατροφής έχουν μικρό ρίσκο παρενεργειών όταν λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες, ωστόσο μπορεί να υπάρξει αλληλεπίδραση με φάρμακα που επηρεάζουν την πήξη του αίματος. Γι' αυτό ρωτήστε γιατρό πριν τα πάρετε. 

Racetams

Πρόκειται για μια συνθετική ένωση που μπορεί να επηρεάσει τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Μερική νοοτροπική racetam περιλαμβάνει:

• piracetam (πιρακετάμη)
• pramiracetam
• phenylpiracetam
• aniracetam

Μελέτη σε ποντίκια έδειξε ότι η πιρακετάμη είναι πιθανό να έχει νευροπροστατευτικές ιδιότητες. Μια άλλη μελέτη πάντως απεφάνθη πως αν και φαίνεται πως υπάρχουν αρκετά οφέλη από την πιρακετάμη δεν θεωρείται φρόνιμο να συστηθεί η χρήση της για ασθένειες όπως η άνοια και οι γνωστικές δυσλειτουργίες. Για να συμβεί αυτό απαιτούνται περισσότερες έρευνες. 

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη δοσολογία για την πιρακετάμη γι' αυτό ένα πρόσωπο που θέλει να τη χρησιμοποιήσει πρέπει να συμβουλευτεί προηγουμένως φαρμακοποιό ή γιατρό. Πάντως οι έρευνες δεν έχουν δείξει, στον αντίποδα, και κάποια δυσμενή παρενέργεια χρήσης της. 

Τζίνκο Μπιλόμπα / Ginkgo biloba

Το Τζίνκο Μπιλόμπα (Ginkgo biloba) είναι ένα δέντρο που πρωτοεμφανίστηκε σε Κίνα, Ιαπωνία και Κορέα. Τα φύλλα του είναι διαθέσιμα σε φυτικό συμπλήρωμα. Μελέτη του 2016 έδειξε ότι το Ginkgo biloba είναι πιθανά οφέλιμο για τη βελτίωση της εγκεφαλικής λειτουργίας, όμως για να επιβεβαιωθεί απόλυτα χρειάζονται περισσότερες έρευνες. Το Ginkgo biloba μπορεί να βοηθήσει με τα συμπτώματα άνοιας, σύμφωνα με μελέτη, στην οποία συμμετείχαν άνθρωποι που λάμβαναν 200mg καθημερινά για τουλάχιστον 5 μήνες. Ωστόσο οι ερευνητές τόνισαν ότι είναι απαραίτητο να γίνουν κι άλλες σχετικές μελέτες. Επίσης, με συνταγογραφούμενα νοοτροπικά διαθέσιμα, ίσως το Ginkgo biloba να μην είναι η πλέον ασφαλής και αποτελεσματική λύση. 

Πάναξ Τζίνσενγκ / Panax ginseng

Το Panax ginseng είναι ένας αιωνόβιος θάμνος που μεγαλώνει στην Κίνα και μέρη της Σιβηρίας. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις ρίζες του για ιατρικούς σκοπούς. Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση μεταξύ του Panax ginseng με άλλους τύπους ginseng όπως τις ποικιλίες της Σιβηρίας και της Αμερικής. Αυτά είναι διαφορετικά φυτά με διαφορετικές χρησιμότητες. Μελέτη του 2018 ανέφερε ότι το Panax ginseng μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη από διάφορες ασθένειες του εγκεφάλου όπως το Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον και το Huntington. Επίσης μπορεί να βοηθήσει στην ανάρρωση του εγκεφάλου μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Το Panax ginseng αλληλεπιδρά με κάποια φάρμακα γι' αυτό είναι σωστό να ρωτήσετε τον γιατρό σας πριν το πάρετε. Μια τυπική δόση για πνευματική λειτουργία κυμαίνεται από 100 έως 600 mg μία ή δύο φορές την ημέρα. 

Ροδιόλα

Υπάρχουν ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες η ροδιόλα (Rhodiola rosea L.) μπορεί να βοηθήσει στη γνωστική ικανότητα. Κι αυτό επειδή, σύμφωνα πάντα με την έρευνα, η ροδιόλα είναι πιθανό να έχει νευροπροστατευτικές ιδιότητες και να βοηθήσει με τη θεραπεία των νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Άλλη μελέτη έδειξε ότι η ροδιόλα βοήθησε με τη ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου ώστε να έχουν μια θετική διάθεση. Οι κάψουλες ροδιόλα έχουν διάφορες δυνατότητες, συνήθως ένας άνθρωπος παίρνει μία ή δύο κάψουλες τη μέρα. 

Κρεατίνη

Η κρεατίνη είναι ένα αμινοξύ που αποτελεί ένα μπλο πρωτεΐνης. Αυτό το συμπλήρωμα είναι δημοφιλές μεταξύ αθλητών επειδή μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης. Ενδέχεται επίσης να έχει δράσεις στην πνευματική ικανότητα. Το αποτέλεσμα μελέτης του 2018 έδειξε ότι η κρεατίνη εμφανίζεται να βοηθάει με μικρής διάρκειας απώλεια μνήμης. Περίπου 30 γραμμάρια συμπληρώματος κρεατίνης την ημέρα θεωρείται ασφαλής δόση για έναν υγιή ενήλικα για διάστημα περίπου 5 ετών. 

ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ ΤΑ ΝΟΟΤΡΟΠΙΚΑ;

Μικρές έρευνες έχουν δείξει ότι μερικά νοοτροπικά (νοότροπα) συμπληρώματα μπορούν να δράσουν στον εγκέφαλο. Υπάρχει ωστόσο ακόμα και μερική έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων από μεγάλες έρευνες που θα επιβεβαιώσουν ότι και δουλεύουν 100% και είναι ασφαλή. Επειδή λοιπόν απαιτούνται κι άλλες μεγαλύτερες έρευνες οι ειδικοί δε μπορούν να πουν με σιγουριά ότι τα μη συνταγογραφούμενα νοοτροπικά βελτιώνουν τη σκέψη και την εγκεφαλική λειτουργία ή ότι είναι ασφαλή για να τα χρησιμοποιήσει ο καθένας. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot