Θερμοπληξία: Συμπτώματα, κίνδυνοι, πρόληψη και αντιμετώπιση

Οι καύσωνες αποτελούν όλο και πιο συχνό φαινόμενο παγκοσμίως λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, συνεπώς αυξάνονται και τα κρούσματα θερμοπληξίας. Ως θερμοπληξία ορίζεται η υπερθέρμανση ενός σώματος που προκαλείται από την μεγάλη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες ή έντονη φυσική δραστηριότητα που αυξάνει τη θερμοκρασία του κορμού του σώματος. Επίσης προκαλείται από βαρύ ρουχισμό, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή και αφυδάτωση λόγω μη επαρκούς κατανάλωσης υγρών και δη νερού ώστε να αναπληρώνει ο οργανισμός τα υγρά που χάνει μέσω του ιδρώτα.

Η πιο σοβαρή θερμοπληξία συμβαίνει όταν η θερμοκρασία σώματος φτάνει και ξεπερνάει τους 40 βαθμούς Κελσίου. Η θερμοπληξία χρήζει άμεσης αντιμετώπισης αφού όσο πιο πολύ αργήσει η αντίδραση και βοήθεια τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι κίνδυνοι για να υποστεί ζημιά ο εγκέφαλος, η καρδιά, τα νεφρά και οι μύες. Μέχρι και σε θάνατο μπορεί να οδηγηθεί ένας άνθρωπος από θερμοπληξία αν δεν φροντίσει να την αντιμετωπίσει άμεσα! Για να μην υποστείτε τη δοκιμασία, διαβάστε παρακάτω όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη θερμοπληξία. Υπάρχουν τρόποι να την προλάβετε, ωστόσο αν δεν τα καταφέρετε, μάθετε πως θα αντιδράσετε σωστά για να μην τεθεί κίνδυνος για την υγεία και τη ζωή τη δική σας ή ενός συνανθρώπου σας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ας δούμε ωστόσο πριν απ' όλα ποιά θεωρούνται συμπτώματα θερμοπληξίας ώστε να είμαστε σε εγρήγορση αν παρατηρήσουμε κάτι ανάλογο πάνω μας ή σε κάποιον που βρίσκεται κοντά μας. 

• Υψηλή θερμοκρασία σώματος: Όπως προαναφέρθηκε, η θερμοπληξία συμβαίνει όταν ένα ανθρώπινο σώμα έχει θερμοκρασία 40 βαθμούς Κελσίου ή και παραπάνω. Η μέτρηση γίνεται φυσικά με ένα θερμόμετρο. 
• Αλλοιωμένη συμπεριφορά: Ένας άνθρωπος που έχει υποστεί θερμοπληξία φέρεται ασυνήθιστα, σίγουρα όχι έτσι όπως τον ξέραμε. Θολώνει η σκέψη του, μπερδεύεται η ομιλία του, γίνεται ευέξαπτος, έχει ντελίριο ή ακόμα και επιληπτικές κρίσεις. Μέχρι και σε κώμα μπορεί να πέσει κάποιος με θερμοπληξία. 
• Αλλαγή στην εφίδρωση: Σε επεισόδιο θερμοπληξίας από καύσωνα το δέρμα θα έχει αίσθηση καυτού και ξηρού στο άγγιγμα. Αν ωστόσο η θερμοπληξία προέρχεται από σκληρή εργασία / άσκηση το δέρμα θα μοιάζει ελαφρά υγρό και επίσης ξηρό. 
• Ναυτία και εμετός: Ένας άνθρωπος με θερμοπληξία είναι πολύ πιθανό να αισθανθεί ανακατωσούρα στο στομάχι και να έχει τάση για εμετό. 
• Κόκκινο δέρμα: Η θερμοπληξία οδηγεί και σε ένα πολύ κόκκινο, καυτό, δέρμα από την υψηλή θερμοκρασία και σε μια τέτοια περίπτωση γίνεται εύκολα η διάγνωση. 
• Αύξηση ρυθμού αναπνοής: Ένα άτομο που μόλις έχει υποστεί θερμοπληξία αρχίζει να αναπνέει πολύ γρήγορα και «ρηχά».
• Αύξηση καρδιακού παλμού: Ένα ακόμα σύμπτωμα θερμοπληξίας αποτελεί η κατακόρυφη αύξηση του καρδιακού παλμού αφού το σημαντικό αυτό όργανο λειτουργεί πιο γρήγορα. 
• Πονοκέφαλος: Και ο πονοκέφαλος συνιστά ένα σύμπτωμα θερμοπληξίας και όταν τον αισθάνεται κάποιος πρέπει να τίθεται σε εγρήγορση ώστε να μπορέσει να διαπιστώσει αν είναι κοινός πονοκέφαλος ή θερμοπληξίας. 

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

• Ηλικία: Η ικανότητα ενός ανθρώπου να τα καταφέρνει σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, με υπερβολική ζέστη, εξαρτάται και από τη δύναμη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Σε πολύ νεαρή ηλικία όπως το νευρικό σύστημα δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο ενώ μετά τα 65 χρόνια εξασθενεί η λειτουργικότητά του που κάνει το σώμα λιγότερο ικανό να αντεπεξέρχεται σε αλλαγές θερμοκρασίας. Και οι δύο ηλικιακές ομάδες συνήθως έχουν δυσκολία να παραμένουν ενυδατωμένες κι αυτό συνιστά αυξημένο ρίσκο για θερμοπληξία.
• Άσκηση / εργασία σε υψηλή θερμοκρασία: Άνθρωποι που κάνουν σπορ σε εξωτερικό χώρο (ή εσωτερικό δίχως κλιματισμό σε περίοδο καύσωνα) ή στρατιωτικοί που εκπαιδεύονται ανήκουν στα γκρουπ ανθρώπων με αυξημένες πιθανότητες θερμοπληξίας. 
• Ξαφνική έκθεση σε υψηλή θερμοκρασία: Ακόμα και άνθρωποι που δεν ανήκουν στις κατηγορίες εκείνων που έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης θερμοπληξίας, ενδέχεται να κινδυνέψουν αν εκτεθούν ξαφνικά από τη δροσιά σε συνθήκες καύσωνα. Αυτό μπορεί να συμβεί σε κάποιον που από τον κλιματισμό σε εσωτερικό χώρο βγει εκτός. Επίσης συμβαίνει και σε ανθρώπους που ταξιδεύουν από ένα δροσερό κλίμα σε ένα καυτό. Περιορίστε τη δραστηριότητα για κάποιες μέρες ώστε να επιτρέψετε στο σώμα σας να συνηθίσει τα νέα δεδομένα. 
• Έλλειψη κλιματισμού: Θερμοπληξία μπορεί να υποστεί και κάποιος που σε περίοδο καύσωνα παραμένει σε εσωτερικό χώρο αλλά δίχως κλιματισμό. 
• Φάρμακα: Υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα που επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να μένει ενυδατωμένο και να ανταποκρίνεται στη ζέστη. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε περίοδο καύσωνα αν παίρνετε φάρμακα που στενεύουν / περιορίζουν τα αιμοφόρα αγγεία ή ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση μπλοκάροντας την αδρεναλίνη ή κάνουν... έξωση από το σώμα σε νερό (π.χ. διουρητικά ή αντικαταθλιπτικά). 
• Συγκεκριμένες ασθένειες: Με θερμοπληξία κινδυνεύουν άνθρωποι που υποφέρουν από χρόνιες ασθένειες που αφορούν την καρδιά ή τους πνεύμονες. Επίσης αυξάνει τον κίνδυνο για θερμοπληξία και η παχυσαρκία ή οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό καρδιακών επεισοδίων. 

ΠΡΟΛΗΨΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ

Ευτυχώς η θερμοπληξία είναι μια απολύτως ελεγχόμενη κατάσταση που μπορεί να προβλεφθεί και να εμποδιστεί από έναν υπεύθυνο άνθρωπο. Τι πρέπει να κάνετε ώστε να σιγουρευτείτε ότι δεν θα υποστείτε κι εσείς;

• Ντυθείτε ελαφρά. Να φοράτε χαλαρά και ελαφριά ανοιχτόχρωμα ρούχα τις μέρες με υψηλή θερμοκρασία και όταν πρόκειται να βρεθείτε σε εξωτερικό περιβάλλον με ήλιο και ζέστη. Αν φοράτε στενά ρούχα δεν θα αναπνέει το σώμα ούτε θα μπορεί να αερίζεται και να δροσίζεται. 
• Προστατευτείτε από ηλιακό έγκαυμα: Το ηλιακό έγκαυμα επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να αυτο-δροσίζεται. Γι' αυτό λοιπόν προστατευτείτε όταν πρέπει να βγείτε εκτός σπιτιού με καπέλο, γυαλιά ηλίου και αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας το οποίο πρέπει να ανανεώνετε τακτικά, ανά 1-2 ώρες, και ακόμα πιο συχνά αν κολυμπάτε ή ιδρώνετε πολύ. 
• Πίνετε πολλά υγρά: Με το να μένετε ενυδατωμένοι θα βοηθηθεί το σώμα να διατηρήσει μια σωστή θερμοκρασία και να αποφευχθεί η θερμοπληξία. 
• Προσοχή με τα φάρμακα: Αν παίρνετε συγκεκριμένα φάρμακα, για χρόνιες ασθένειες, που αυξάνουν τις πιθανότητες θερμοπληξίας, μιλήστε με το γιατρό σας ώστε να σας συμβουλέψει καλύτερα για το τι πρέπει να κάνετε ως μέτρα πρόληψης για την αποφυγή θερμοπληξίας. 
• Μην περιμένετε στο αυτοκίνητο: Σε περίοδο με καύσωνα και λιακάδα μη μένετε για κανέναν λόγο μέσα στο αυτοκίνητο όταν εκείνο είναι στάσιμο και δίχως να λειτουργεί ο κλιματισμός. Ούτε εσείς, ούτε τα παιδιά σας, ούτε καν τα κατοικίδιά σας δεν πρέπει να μένουν εκεί για περισσότερο από 5-10 λεπτά αφού αναπτύσσονται ταχύτατα πολύ υψηλές θερμοκρασίες και η θερμοπληξία είναι μια βέβαιη κατάληξη. Έχει παρατηρηθεί ότι η θερμοκρασία εντός σταθμευμένου αυτοκινήτου αυξάνει κατά 10 βαθμούς Κελσίου σε μόλις 10 λεπτά!
• Βάλτε πρόγραμμα: Αν πρέπει να εργαστείτε σε εξωτερικό χώρο σε μέρες καύσωνα ή αν επιθυμείτε οπωσδήποτε να γυμναστείτε, βάλτε πρόγραμμα. Επιλέξτε, αν είναι εφικτό, τις πιο δροσερές ώρες της μέρας και όχι εκείνες (12:00 - 16:00) που καίει πιο πολύ ο ήλιος και η θερμοκρασία είναι στο υψηλότερο σημείο. Αν μάλιστα μόλις έχετε ταξιδέψει από ένα δροσερό μέρος σε ένα καυτό, δώστε χρόνο στο σώμα σας να συνηθίσει τις νέες καιρικές συνθήκες πριν βγείτε εκτός για δουλειές. 
• Συμπεριφερθείτε με τη λογική ότι κινδυνεύετε: Ακόμα κι αν δεν ανήκετε στις ομάδες υψηλού κινδύνου για θερμοπληξία, συμπεριφερθείτε λες και ανήκετε σ' αυτές γιατί ποτέ κανείς δε μπορεί να είναι απόλυτα σίγουρος. Μην υπερεκτιμάτε τις αντοχές σας και μην υποτιμάτε τις καιρικές συνθήκες. Ενεργήστε άμεσα αν παρατηρήσετε συμπτώματα θερμπληξίας. 

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ

Στις περισσότερες των περιπτώσεων ένας γιατρός μπορεί να διαγνώσει εύκολα αν ένας άνθρωπος έχει υποστεί θερμοπληξία. Τα συμπτώματα εξάλλου είναι συγκεκριμένα και συνήθως ο ασθενής δεν εμφανίζει μόνο ένα εξ' αυτών αλλά συνδυασμό που κάνει εύκολη τη διάγνωση σε κάποιον έμπειρο. Ωστόσο μερικές φορές ένας γιατρός θα κάνει και κάποια τεστ σε άνθρωπο με συμπτώματα θερμοπληξίας κι αυτό επειδή θέλει αφενός να σιγουρευτεί και αφετέρου να δει αν έχουν πειραχτεί κάποια όργανα. Αυτά τα τεστ μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής;

• Θερμομέτρηση: Ο γιατρός θα τσεκάρει τη θερμοκρασία του κορμού σώματος. Ενδέχεται να προτιμήσει την πρωκτική μέτρηση γιατί θεωρείται πιο ακριβής σε σχέση με το στόμα ή το μέτωπο. 
• Αιματολογική εξέταση: Είναι πιθανό επίσης ο γιατρός να πάρει δείγμα αίματος για να τσεκάρει τα επίπεδα νατρίου και καλίου αλλά και το περιεχόμενο αερίων στο αίμα απ' όπου θα προκύψει αν υπάρχει ζημιά στο κεντρικό νευρικό σύστημα. 
• Τεστ ούρων: Σε πιθανή θερμοπληξία και ένα τέτοιο τεστ είναι πιθανό από τον γιατρό αφού μέσω του χρώματος (αν είναι σκούρα σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα) θα διακρίνει αν τα συμπτώματα οφείλονται σε αυτή. Φυσικά θα διακρίνει και αν έχει υπάρξει κάποια βλάβη σε όργανα κυρίως τα νεφρά. 
• Λειτουργία μυών: Στα τεστ που πιθανώς θα κάνει ένας γιατρός σε άνθρωπο που πιθανότατα έχει θερμοπληξία είναι και τα τεστ καλής λειτουργίας των μυών αφού είναι πιθανό να έχει πειραχθεί ο ιστός τους (σ.σ.: ραβδομυόλυση). 
• Ακτινογραφία: Τέλος, πιθανές είναι και οι ακτινογραφίες για να δείξουν ενδεχόμενη ζημιά σε εσωτερικά ζωτικά όργανα. 

ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ (ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ)

Στην αντιμετώπιση της θερμοπληξίας εστιάζουμε στο να δροσίσουμε τον κορμό του σώματος και να επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα η θερμοκρασία ώστε να αποτραπεί περαιτέρω ζημιά στον οργανισμό και ζωτικά του όργανα. Πως αντιμετωπίζουμε τη θερμοπληξία; 

• Άμεσα ντους με κρύο νερό: Ένα ντους με κρύο νερό συνιστά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο να πέσει άμεσα η θερμοκρασία του σώματος. Όσο πιο γρήγορα δροσιστεί κανείς με ντους τόσο καλύτερα και θα μειωθούν οι πιθανότητες για σοβαρή ζημιά σε κάποιο από τα ζωτικά όργανα. 
• Ψεκασμός με δροσερό νερό σε ζεστό αέρα: Μια άλλη μέθοδος που κάνουν και στα νοσοκομεία αφορά στην προσπάθεια να δροσιστεί ο ασθενής με ψεκασμό πάνω του δροσερού νερού που περνάει μέσα από τον πιο ζεστό αέρα που πιθανόν υπάρχει στο δωμάτιο. Η αίσθηση που αποκτά κανείς άμεσα είναι πολύ καλή αφού το δροσερό νερό εξατμίζεται πάνω στο δέρμα του ασθενούς. 
• Πάγος και βρεγμένες πετσέτες: Μια άλλη αποτελεσματική μέθοδος αφορά στη χρήση βρεγμένης / παγωμένης πετσέτας σε όλο το σώμα και τοποθέτηση πάγου πάνω της ώστε να διατηρεί τη δροσιά της και να περνάει αυτή στο σώμα. Εστιάστε στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, τις μασχάλες, τον σβέρκο και την πλάτη για πιο άμεση μείωση της θερμοκρασίας του κορμού σώματος από τη θερμοπληξία.
• Φάρμακο για το τρέμουλο: Σε περίπτωση που ο ασθενής τρέμει από τη θερμοπληξία, είναι πιθανό ο γιατρός να του δώσει κάποιο εξειδικευμένο μυοχαλαρωτικό φάρμακο προκειμένου να σταματήσει αυτό. Γιατί είναι σημαντικό να σταματήσει το τρέμουλο; Επειδή διατηρεί σε υψηλά επίπεδα τη θερμοκρασία σώματος. 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ (ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Ή ΑΛΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΜΕΡΟΣ)

• Σκιά και air condition: Αν αισθάνεστε εσείς ότι έχετε υποστεί θερμοπληξία ή κάποιος δικός σας άνθρωπος, φροντίστε για την άμεση μεταφορά του σε σημείο με σκιά που δεν υπάρχει ήλιος και ακόμα καλύτερα σε εσωτερικό χώρο που έχει κλιματισμό. Αν δεν είστε κοντά στο σπίτι, μπείτε άμεσα στο πλησιέστερο κτίριο που έχει κλιματισμό, είτε πρόκειται για εμπορικό κατάστημα είτε κάτι άλλο. 
• Βρεγμένη πετσέτα / σεντόνι: Και στο σπίτι ή άλλο δημόσιο χώρο πρέπει να αναζητηθεί μια πετσέτα, ένα σεντόνι ή κάποιο πανί τέλος πάντων που θα πρέπει να βραχεί και να τοποθετηθεί στο σώμα του ανθρώπου που έχει υποστεί θερμοπληξία. Επίσης καλό είναι ψεκαστεί με δροσερό νερό και φυσικά να υπάρχει έστω ένας ανεμιστήρας που θα φυσάει πάνω του. 
• Ντους: Αν είστε σπίτι το ντους πρέπει να είναι μια άμεση και βασική επιλογή για την αντιμετώπιση θερμοπληξίας. Αν είστε σε άλλο δημόσιο χώρο αναζητήστε κλιματιζόμενη αίθουσα και βρέξτε ένα πανί και τοποθετήστε το στον άνθρωπο που υποφέρει. 
• Ενυδατωθείτε: Φροντίστε να καταναλωθούν αρκετά υγρό, κυρίως δροσερό νερό, από τον άνθρωπο που έχει υποστεί θερμοπληξία. Επίσης, εξαιτίας του ότι μέσω του ιδρώτα χάνεται νερό και αλάτι, μπορείτε να τα αντικαταστήσετε άμεσα με την κατανάλωση κάποιου είδους αθλητικού ροφήματος. 
• Όχι ζάχαρη ή αλκοόλ: Μην επιχειρήσετε να αντιμετωπίσετε τη θερμοπληξία με αναψυκτικό που περιέχει ζάχαρη, όσο δροσιστικό κι αν φαίνεται, ούτε φυσικά με κάποιο αλκοολούχο. Επίσης οτιδήποτε πολύ παγωμένο μπορεί να προκαλέσει και στομαχικές κράμπες.  

Extra care: Αν κάποιος δίπλα σου έχει υποστεί θερμοπληξία κάλεσε αμέσως ασθενοφόρο αλλά έως ότου έρθει αυτό βοήθησε το άτομο μεταφέροντάς το στην πλησιέστερη σκιά, αφαιρώντας περιττά ρούχα και δροσίζοντάς το με όποιο τρόπο είναι διαθέσιμος, π.χ. με νερό, παγάκια ή βρεγμένες πετσέτες. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot